Czogjal Namkhai Norbu
Dzogczen
STAN DOSKONAŁOŚCI SAMEJ W SOBIE
Przełożył: Cezary Woźniak
Wydawnictwo A Kraków 2007
Tytuł oryginału angielskiego: DZOGCHEN, THE SELF-PERFECTED STATE Tytuł oryginału włoskiego: DZOGCHEN, LA STATO DI AUTOPERFEZIONE Redakcja: ADRIANO CLEMENTE Przekład na język angielski: JOHN SHANE
Tłumacz dziękuje Joannie Greli za przejrzenie tekstu i sprawdzenie Zapisu słów tybetańskich oraz Jimowi Valby za konsultację.
SPIS TREŚCI
Nota tłumacza angielskiej wersji książki .
Wprowadzenie.
Część pierwsza .
1. Jednostka: ciało, głos i umysł.
2. Ścieżki wyrzeczenia i przekształcenia.
3. Ścieżka samowyzwolenia.
4. Znaczenie przekazu.
Część druga
Kukułka stanu obecności .
Wprowadzenie .
5. Sześć wersów wadżry.
6. Podstawa i sposób widzenia .
7. Ścieżka i sposób praktykowawania
8. Owoc i sposób postępowania .
Wybór publikacji Namkhai Norbu.
NOTA TŁUMACZA
ANGIELSKIEJ WERSJI KSIĄŻKI
Książkę tę zacząłem tłumaczyć wiosną 1987 roku we Włoszech. Pracę nad nią kontynuowałem latem tego samego roku, podróżując z Namkhai Norbu Rinpocze, gdy nauczał on w Stanach Zjednoczonych, na Hawajach i w Japonii. Dzieło dobiegło końca w październiku 1987 w Lhasie, stolicy Tybetu. Miałem wówczas szczęście towarzyszyć Rinpocze podczas wizyty w jego ojczyźnie. Była to dla mnie pierwsza wizyta w kraju, którego kulturę studiowałem już od wielu lat.
Gdy kończyłem prace translatorskie, właśnie zaostrzyła się sytuacja polityczna w Lhasie, co znalazło swe odbicie w relacjach z Tybetu, które na pewien czas zagościły w serwisach telewizyjnych wiadomości oraz na pierwszych stronach najpoważniejszych gazet. Wywołało to zainteresowanie szerokiej opinii publicznej najnowszymi dziejami Tybetu. Dzięki temu pogłębiła się również świadomość rangi kultury tybetańskiej, czemu towarzyszył namysł nad jej obecnym położeniem.
Mam nadzieję, że opiszę kiedyś tę długą podróż po Tybecie w towarzystwie Namkhai Norbu Rinpocze, tak jak i podróże po innych krajach, kiedy to mogłem studiować i praktykować nauki objaśniane w tej książce. Chciałbym tu jeszcze podkreślić, że podróżując po Tybecie i zapoznając się z panującą tam sytuacją dostrzegłem wagę kultywowania tych cennych nauk tam, gdzie mogą być one bez przeszkód nauczane i praktykowane.
Bardziej też niż kiedykolwiek wdzięczny jestem Namkhai Norbu Rinpocze za jego cierpliwość w hojnym dzieleniu się z nami swoją wiedzą i nieustanne wysiłki, których celem jest uratowanie kultury swego narodu przed zagładą. Wolność polityczna jest czymś niezmiernie ważnym, podobnie jak wolność od głodu i choroby, prawdziwa wolność jest jednak wolnością duchową, którą każdy może odnaleźć w sobie samym.
Nauki zawarte w tej książce wskazują drogę ku prawdziwej wolności. Oby mój przekład przybliżył ją wszystkim, którzy są na nie otwarci, gdziekolwiek na świecie.
John Shane Lhasa, Tybet październik 1987
WPROWADZENIE
Według mistrza Namkhai Norbu, nauki dzogczen (rDzogs Czen) mogą przynieść pożytek każdemu, gdyż pozwalają nam odkryć nasz prawdziwy stan, pomagając nam tym samym nauczyć się żyć w sposób zrelaksowany. Lektura tej książki pozwoli się nam dowiedzieć, czym jest „relaksacja" w naukach dzogczen oraz jak można „praktykować" bez wyrzekania się czegokolwiek bądź angażowania się w różnego rodzaju działania, których nie da się pogodzić z życiem codziennym.
Nauki dzogczen zostały wprowadzone i rozpowszechniły się w całym Tybecie w ramach dwóch wielkich tradycji duchowych, buddyzmu i bon.
Pomimo to nauki dzogczen nie powinny być postrzegane jako jakaś religijna czy filozoficzna tradycja. Są one raczej całościową wiedzą o stanie bycia jednostki, a wiedza taka znajduje się poza wszelkimi religijnymi i kulturowymi ograniczeniami. Dzogczen nie stał się sektą czy szkołą, ponieważ przez wieki zachował czystość i autentyczność przekazu, które nie dają się pogodzić z bardziej formalnymi strukturami instytucji religijnych.
Oficjalnie buddyzm został wprowadzony do Tybetu za panowania króla Trisong Detsena (K'ri Song lDe'u bsTan) (790-840), jakkolwiek Tybet już od wieków znajdował się w kręgu oddziaływania buddyjskiej kultury promieniującej z Indii, Chin czy innych sąsiednich krajów. Trisong Detsen zaprosił na swój dwór panditów i mistrzów buddyjskich z Indii i ze starożytnego królestwa Uddijany (Uddiyana), które prawdopodobnie znajdowało się w dolinie Swat, dziś w granicach Pakistanu. Uddijanę uważa
się za miejsce, skąd wywodzi się wiele nauk tantryzmu. W czasach starożytnych kwitła tam kultura buddyjska, a wielu mistrzów udawało się tu po nauki. Także nauki dzogczen, które później zostały włączone do buddyzmu, mają tu swe źródło. Wiąże się to z postacią mistrza Garaba Dordże {dGa Rab rDo rD-^e)} Kilkaset lat przed naszą erą głosił on nauki „poza karmiczną zasadą przyczyny i skutku", czym burzy! tradycyjne poglądy swych pierwszych uczniów, którymi byli słynni buddyjscy pandici. Z tego powodu nauki dzogczen musiały być w przyszłości przekazywane w sekrecie, jednak równolegle do doktryn buddyjskich.
Buddyzm w swej tantrycznej formie został wprowadzony do Tybetu przez Padmasambhawę (Padmasambbavd), mistrza władającego cudownymi mocami, który przybył z Uddijany do Tybetu na zaproszenie Trisong Detsena. W celu dalszego propagowania buddyzmu w Tybecie Padmasambhawa doradził królowi, by ten wysłał do Uddijany Tybetańczyka Wajroczanę. Wajroczana otrzymał wówczas nauki od mistrza o imieniu Sri Simha {Śri Sińgha), ucznia Mandźiuśrimitry (Matl/usri/mtra), który z kolei był uczniem Garaba Dordże.4 W Tybecie Wajroczana przekazał te nauki jedynie nielicznym. Także pandita Wimalamitra, uczeń mistrza Śri Simha, został zaproszony na dwór królewski, gdzie przekazał dalsze nauki dzogczen. Z tym okresem rozpowszechniania się buddyzmu w Tybecie wiązało się dokonanie licznych przekładów pism buddyjskich na język tybetański. Tłumaczone były również teksty dzogczen, głównie z języka Uddijany. Wszystkie przetłumaczone wówczas teksty, czy to zawierające nauki tantry, czy dzogczen, zostały później zaklasyfikowane jako należące do Starej Tradycji, po tybetańsku njingmapa (rNjing Ma Pa) w odróżnieniu od tantr, które zostały przełożone w drugim okresie rozpowszechniania się buddyzmu w Tybecie, co miało miejsce w XI wieku. Z tego względu zwykło się traktować dzogczen jako nauki należące do szkoły njingmapa. W tradycji tej szkoły buddyzmu tybetańskiego różne systemy nauk dzieli się na dziewięć ścieżek bądź „pojazdów" (ydnd):
1. Światowy pojazd bogów i ludzi (D^ig Hen Lha Mi'i Theg Pa), który obejmuje wszystkie niebuddyjskie typy wierzeń religijnych.
4 Przekaz ten oparty jest na linii mistrzów wymienionej w Serii Sekretnych Instrukcji. Jednakże według linii pomieszczonej w innej serii nauk dzogczen, mianowicie w Serii Natury Umysłu, która wydaje się bardziej wiarygodna, Śri Simha żył znacznie później niż Mandziuśrimitra. Dlatego należy przypuszczać, że przekaz od Mandziuśrimitry do Śri Simhy miał na przykład charakter wizji.
5 W drugiej fazie rozpowszechniania się buddyzmu w Tybecie wprowadzono wiele nowych tantr, a niektóre z tantr, które wprowadzono już w czasach Padmasambhawy, były wówczas tłumaczone na nowo. W tym czasie powstały też inne szkoły buddyzmu tybetańskiego: kagjupa (bKa' rGjudPa), sakjapa (Sa sKja Pa) i kadampa {bKa'gDams Pa), która później została zreformowana i stała się znana jako gelukpa (dGe Lugs Pa).
2. Pojazd śrawaków (śravaka), inaczej 'słuchaczy', i pra-tjekabuddów {pratyekabuddha), czyli tych, którzy dążą do wyzwolenia jedynie siebie samych. Pojazd ten obejmuje nauki buddyzmu hinajana.
3. Pojazd bodhisttwów (bodhisattva), na który składają się nauki mahajany.
4. Krija joga (Kriya Yogd).
5. Czarja joga {Carya Yoga).
6. Joga tantra (Yoga-tantra).
Te trzy pojazdy są nazywane 'tantrami zewnętrznymi', ponieważ ich praktyki opierają się przede wszystkim na oczyszczeniu i na przygotowaniu do otrzymania mądrości urzeczywistnionych istot.
7. Maha joga (Maha Yoga).
8. A n u joga.
9. Ati joga.
Te trzy pojazdy są znane jako 'tantry wewnętrzne', w rzeczywistości jednak tylko dwa pierwsze zawierają nauki tantryczne, tantra zasadza się bowiem na psycho-fizycznej przemianie składowych jednostki w czysty wymiar urzeczywistnienia. Ati joga, która jest synonimem dzogczen, stanowi ścieżkę opartą na samowyzwoleniu i bezpośrednim doświadczeniu wiedzy pierwotnego stanu.
Taki podział tantr występuje tylko w szkole njingmapa. Trzy inne główne szkoły buddyzmu tybetańskiego, kagjupa (bKa rGjud Pa), sakjapa (Sa sKja Pa) i gelukpa (dGe Lugs Pa), klasyfikują wyższe tantry [Anuttara-tantra) jak następuje:
1. Tantry ojca (pitryogd),
2. Tantry matki [matryogd),
3. Tantry niedualne (advityayoga).
Te trzy typy anuttara-tantr zasadzają się na systemie stopniowego przekształcenia, tak samo jak praktyki Maha jogi szkoły njingmapa. Anu joga jest natomiast systemem opartym na niestopniowej transformacji, który można znaleźć jedynie w tradycji njingmapy.
Spisane nauki dzogczen są podzielone na trzy części: Serię Natury Umysłu (Sems sDe), Serię Pierwotnej Przestrzeni (kLong sDe) i Serię Tajemnych Instrukcji (Man Ngag De).6 Pierwsze dwie serie nauk zostały wprowadzone do Tybetu przez Waj-roczanę, trzecia zaś przez Wimalamitrę. Nauki, które zostały przekazane przez Padmasambhawę, a później ukryte w różnych miejscach na terenie Tybetu, stanowią także część Serii Tajemnych Instrukcji. Ten rodzaj tekstów znany jest jako terma (gTer ma), czyli 'skarb'.7 Początek ich odkrywania sięga XIII wieku. Teksty zaś, które były ustnie przekazane od czasów Garaba Dordże, są znane jako Ustna Tradycja (bKa' Ma).
Inną — tak pod względem źródła, jak i linii mistrzów — tradycję nauk dzogczen można odnaleźć w religii bon, której kolebką było położone w zachodnim Tybecie starożytne królestwo Szang-Szung. Obecny stan badań nie pozwala stwierdzić, czy nauki dzogczen wywodzą się z jednego źródła. Przez wieki praktykowali je mistrzowie należący do różnych szkół i tradycji. Można to wytłumaczyć tym, że nauki dzogczen ze swej istoty przekraczają ich granice, tak zresztą jak i inne ograniczenia, stwarzane przez człowieka.
Namkhai Norbu jest mistrzem, który dzierżawiąc te nauki, naucza ich obecnie na Zachodzie. Należy on do linii ich przekazu, biegnącej wstecz z mistrza na mistrza, aż do samego Garaba Dordże. Namkhai Norbu urodził się w 1938 roku w Derge, we wschodnim Tybecie. Już we wczesnym dzieciństwie otrzymał wiele nauk i inicjacji od mistrzów różnych tradycji, w tym od dwu swych wujów, którzy byli wielkimi praktykującymi dzogczen.9 W wieku ośmiu lat Namkhai Norbu rozpoczął naukę w szkole klasztornej, w której przez wiele lat studiował filozofię buddyjską i inne dziedziny wiedzy tybetańskiej. Po ukończeniu studiów, co nastąpiło w 1954 roku, jako członek delegacji reprezentującej buddyjskie klasztory Tybetu, został zaproszony do Chin. W Czengdu, leżącym w zachodniej prowincji Chin, przez dwa lata nauczał tybetańskiego. W tym też czasie spotkał Kon-kara Rinpocze (Gangs dKar Rin Po Cze), słynnego mistrza ze szkoły kagjupa, od którego otrzymał wiele nauk.10 Wróciwszy do Tybetu, po proroczym śnie Namkhai Norbu spotkał mistrza, który otworzył mu wrota wiedzy. Był to Rigdzin Cziangcziub Dordże (Rig Dzin Bjang Czub rDo rDżę), wielki mistrz dzogczen i odkrywca term. Cziangcziub Dordże żył w małej wiosce jako lekarz. Podczas kilkumiesięcznego pobytu u swego mistrza Namkhai Norbu otrzymał od niego wiele esencjonalnych nauk dzogczen. Przede wszystkim otrzymał wówczas przekaz prawdziwego stanu wiedzy dzogczen, który sytuuje się poza książkami i słowami. Postać mistrza Cziangcziub Dordże stale jest punktem odniesienia tak życia, jak i nauk Namkhai Norbu.
W 1958 roku Namkhai Norbu udał się do Indii, by studiować i odwiedzić różne święte miejsca. Sytuacja polityczna nie pozwalała na powrót do ojczyzny, dlatego Namkhai Norbu udał się do Sikkimu, gdzie żył przez dwa lata. W 1960 roku na zaproszenie Giuseppe Tucciego, znanego włoskiego tybetologa, udał się do Włoch, by uczestniczyć w pracach rzymskiego Instytutu Studiów Blisko- i Dalekowschodnich. Od 1964 roku Namkhai Norbu wykładał języki tybetański i mongolski w Instytucie Orientalnym Uniwersytetu w Neapolu.
W ostatnich latach Namkhai Norbu podjął dogłębne studia nad początkami kultury tybetańskiej, szczególną uwagę poświęcając tradycji bon i kulturze królestwa Szang-Szung. Jest autorem kilku książek, wysoko cenionych przez badaczy zajmujących się historią i kulturą Tybetu.
W 1976 roku zaczął nauczać dzogczen, najpierw we Włoszech, a potem również w innych krajach. Jego uczniowie tworzą Społeczność Dzogczen. Jej siedziba, zwana Merigar, znajduje się u stóp góry Amiata, w pobliżu Arcidosso (Toskania, Włochy). W ostatnich latach Namkhai Norbu w wielu częściach świata nauczał także tybetańskiej jogi, medycyny i astrologii. W 1983 roku przewodniczył pierwszemu Międzynarodowemu Kongresowi Medycyny Tybetańskiej, który odbył się w Wenecji i Arcidosso.
Książka ta oparta jest na naukach, których Namkhai Norbu udzielił w Merigar w 1985 i 1986 roku. Jej zawartość podzieliłem na dwie części. Pierwsza objaśnia o czym traktują nauki dzogczen i w czym różnią się od innych ścieżek wiodących do urzeczywistnienia. Część druga, Kukułka stanu obecności, jest komentarzem do Sześciu wersów wadżry, króciutkiego tekstu, który w sześciu linijkach wyraża istotę dzogczen. Kukułka została przekazana Wajroczanie przez Sri Simhę w Uddijanie. W trzech rozdziałach, które składają się na drugą część książki, Namkhai Norbu wyjaśnia w prosty sposób, czym jest „praktyka" dzogczen.
Mam nadzieję, że nauki te przyczynią się do obudzenia w rodzaju ludzkim prawdziwego i niekonceptualnego stanu wiedzy poza wszelkimi uwarunkowaniami.
Komentarze
Prześlij komentarz